Verslag van de lezing van gedragswetenschapper Reint Jan Renes op 21 september 2023
Op de eerste dag van de herfst, met passend regenachtig weer, vond er in Het Groene Huis in Amersfoort een boeiende lezing plaats van gedragswetenschapper Reint Jan Renes. De avond was een samenwerking van het Humanistisch Verbond met Grootouders voor het Klimaat. De centrale vraag was: hoe kunnen mensen worden beïnvloed om duurzame keuzes te maken?
De zaal was goed gevuld, en er hing, zoals wethouder Astrid Janssen het uitdrukte, een 'buzz' in de lucht. Na het openingspraatje van Hans van Dijk was het woord aan Reint Jan Renes, gedragswetenschapper op het gebied van duurzaamheid. In zijn lezing bracht hij in hoog tempo ons inzichten over de klimaatspagaat: veel mensen voelen zorgen over de toekomst van onze planeet, maar ervaren moeite om échte duurzame keuzes te maken. “Solution aversion” (aversie tegen oplossingen) houdt ons tegen. We denken: ‘Een keertje vliegen kan geen kwaad’ of ‘Mijn buurman eet ook nog vlees!’. Tegelijk liegen de cijfers er niet om: het is nu of nooit.
Reint Jan Renes gaf gelukkig ook hoopvolle handvatten. Zo introduceerde hij naast de welbekende, ‘ecologische voetafdruk’ de ‘ecologische handdruk’. Dit is de mate waarin iemand de mogelijkheid heeft om anderen te beïnvloeden. De klimaatbeweging is een sociale beweging, en deze handafdruk zet centraal dat we in verbinding staan over dit vraagstuk. Mensen op hogere maatschappelijke posities hebben vaak een grote ecologische voetafdruk, maar tegelijk de mogelijkheid om veel mensen te inspireren als ze voor groenere keuzes gaan. Als deze groep meekomt in de klimaatbeweging zal dit dus veel effect hebben.
De avond eindigde met een interactief deel, waarin vragen uit het publiek werden beantwoord die opgeschreven waren in kleine groepjes voorafgaand. Wat veel terug kwam in de vragen was: wat kan ik doen? Reint Jan Renes gaf aan dat het vooral goed is om te kijken wat bij jou past, anders hou je het moeilijk vol. Een meneer uit de zaal vulde aan dat er soms meer past bij je dan je denkt en dat je jezelf kan verrassen. De avond werd afgesloten met het waardevolle inzicht van Reint Jan Renes dat mensen gelukkiger worden van duurzame keuzes. Je ervaart een ‘glow’ en een dieper gevoel van zingeving. Dat lijkt me een goede ecologische handreiking om samen uit de klimaatspagaat te komen.
Merel Ouwehand (stagiair ecohumanisme)
Van voetafdruk naar groene handdruk
Donderdagavond, 21 september gaf Reint Jan Renes, klimaatgedragswetenschapper een inleiding over klimaatverandering in het Groene Huis in Amersfoort . Hij was uitgenodigd door Humanistisch Verbond Eemland en Grootouders voor het Klimaat Amersfoort. ‘Hoe komen we tot ander gedrag?’ was het thema van deze avond.
Het regende die avond toen ik op pad ging en ik pakte de auto in Leusden. Om mezelf enigszins tegemoet te komen in mijn schuldgevoel, had ik ’s middags nog gevraagd aan Ria Olthof of ze met mij mee wilde rijden. Maar die moest er eerder zijn, dus dat ging niet door.
Eenmaal aangekomen stonden er best wel wat auto’s. Gelukkig, ik was niet de enige! Maar, en dat zag ik best wel in die mooie omgeving, de fietsers waren in de meerderheid.
De zaal was stijf uitverkocht en met een kopje thee schoof ik aan.
De lezing van Reint Jan had mijn aandacht. Maar op de één of andere manier raakte ik in verwarring door zijn verhaal. Want, hoor ik hier wel bij? Ik heb een auto, die meer onder de carport staat dan op de weg, maar toch. Eet ik vlees uit de landwinkel in Stoutenburg, haal ik wel eens een bosje bloemen en als ik een cadeautje koop, ja, dan wordt het wel vaak ingepakt. En, ik ga ook niet op de A12 zitten.
Doe ik dan niets aan klimaatverandering? Ben ik echt slecht bezig voor mijn kleinkinderen? Tuurlijk ben ik bezig met klimaatveranderingen maar -en dat realiseerde ik me wel op deze avond- nog op zeer kleine schaal. Ik scheid mijn afval, koop inmiddels weinig bloemen omdat ik in de vaas een kunstroos heb en vanmorgen liet ik een cadeautje niet inpakken. Sinds ik Ria ontmoette bij Café Vrijdenken op Vrijdag hoef ik ook geen koekje meer dat in plastic verpakt is. Eigenlijk ook niet zonder plastic omdat vele vingertjes aan zo’n koekje hebben gezeten. ‘Wel goed voor je weerstand!’, merkt manlief op. Verder pleit ik voor meer onderzoekjournalistiek om foute zaken zoals over milieu aan de kaak te stellen voor een groter publiek.
Wat nam ik nu mee van deze avond? Ik behoor tot de groep die zich erg bewust is van klimaatveranderingen. Maar er echt naar handelen in de vele dingen die ik zou kunnen doen? Nee, nog op een te kleine schaal denk ik. Deze avond kreeg ik tips uit het groepje waar we met elkaar in gesprek gingen en kreeg daardoor inspiratie om meer te doen aan klimaatverandering.
Die voetafdruk heb ik inmiddels gezet, die groene handdruk moet ik mezelf nog eigen maken!
Inge Boelaart,
lid activiteitencommissie HV Eemland